Proeftuin Van Pallandtpolder

Het ontstaan van de Van Pallandtpolder valt terug te voeren op de opkomst van de zandplaat ‘Flakkee’, welke in de achttiende eeuw opkwam voor de haven van Middelharnis. Deze plaat werd van west naar oost doorkruist door het Zuiddiep.

In 1808 werd het oostelijke gedeelte van de zandplaat, ten zuiden van het Zuiddiep, ingepolderd als de Oostplaat Flakkee. Het gedeelte ten noorden van het Zuiddiep – die op dat moment al verzand was – was eigendom van de Grafelijkheid en werd ongemoeid gelaten. Na de Franse Tijd werden deze gorzen door de Domeinen verkocht aan particulieren. Deze polderden de gorzen in en noemden de nieuwe polder de Van Pallandtpolder, naar één van de grondeigenaren.¹

In 1894 werd de NV Maatschappij tot Exploitatie van den Van Pallandtpolder opgericht.² Uit het archief van de NV blijkt dat de toestand van de Van Pallandtpolder aanvankelijk slecht was, onder meer als gevolg van een slechte uitwatering, wat leidde tot onvoldoende oogsten. Na de nodige verbeteringen en een “gewijzigde bouworde met invoeging van veehouderij” groeide de opbrengst van de polder echter en kwamen de opbrengsten “verre boven het gemiddelde in de omgeving”. Aardappelen vormde het hoofdgewas van de NV, maar ook uien, bieten, erwten en tarwe werden in de polder verbouwd.³ Later worden er in de Van Pallandtpolder ook gladiolen geteeld.⁴ Begin twintigste eeuw wordt overigens een deel van de Van Pallandtpolder onteigend door Rijkswaterstaat in verband met de aanleg van de tram en de tramhaven.⁵ Op 1 februari 1953 brak de buitendijk van de Van Pallandtpolder tijdens de watersnoodramp, waardoor de polder volstroomde. Pas op 19 maart 1953 viel de polder weer droog.

In oktober 1919 wordt in de Van Pallandtpolder een tweedaags “vliegfeest” georganiseerd. Er zijn demonstraties met oorlogsvliegtuigen en tegen betaling van 25 gulden kunnen mensen tien minuten meevliegen. Iets later, in november 1919 zijn er zelfs plannen om een klein vliegveld aan te leggen in de Van Pallandtpolder ten behoeve van lijnvluchten van de Koninklijke Luchtverkeer-Maatschappij voor Nederland en Koloniën (de voorloper van de KLM) tussen Rotterdam en Zeeuws-Vlaanderen, met tussenstops op alle tussenliggende eilanden.⁶

Zestig jaar later, in 1990, laat de Energie Maatschappij Goeree-Overflakkee (EMGO) onderzoek doen naar het plaatsen van veertien windmolens in de Van Pallandtpolder7 . In 2004 wordt een begin gemaakt met de transformatie van delen van de polder van landbouwgrond naar natte natuur. Daartoe had het Rijk de landbouwgronden in de Van Pallandtpolder aangekocht van agrarisch bedrijf De Winter. De transformatie van deze gronden naar natuur was noodzakelijk als compenserende maatregel voor het afsluiten van de Haringvlietsluizen. Toen het Rijk besloot de Haringvlietsluizen niet af te sluiten maar op een kier te zetten was zoveel natuurcompensatie niet meer nodig. Nog slechts een deel van de gronden in de Van Pallandtpolder werd natuur én er werd een zoetwaterkanaal aangelegd vanwege het zogenaamde Kierbesluit. De landbouwgronden werden in beheer genomen door het Bureau Beheer Landbouwgronden van het Rijk. Later kwamen deze zogenoemde BBL-gronden in eigendom van de Provincie Zuid-Holland. In 2015 bood de Provincie de gronden uit de BBL-portefeuille aan de gemeente Goeree-Overflakkee aan. Daaruit ontstond de gebiedsontwikkeling Noordrand, waarvan de Van Pallandtpolder een van de ontwikkellocaties is.

1. Texeira de Mattos, L.F., De waterkeeringen, waterschappen en polders van Zuid-Holland. Deel X1, p.p. 359-360
2. Archief NV Maatschappij tot Exploitatie van den Van Pallandtpolder, inv.nr. 4: Afschrift van de oprichtingsakte (1894)
3. Idem, inv.nr. 2: Verslag van de eerste 40 jaar van de NV opgesteld door de directeur (1933)
4. Adviesrapport ‘Windpark Van Pallandtpolder’ (1991), p. 10
5. Archief NV Maatschappij tot Exploitatie van den Van Pallandtpolder, inv.nr. 24: Stukken betreffende de onteigening van gronden t.b.v. de aanleg van de Rijkstramhaven en een tramlijn
6. Archief gemeente Middelharnis 1585-1931, inv.nr. 1697: V Verzoekschrift van de NV Electro-technische Handelsvereeniging "Vulcanus" om medewerking te verlenen ter realisatie van een vliegveld; en Both, J.C., ‘Vooroorlogse vliegveldplannen’ in De ouwe waerelt 45, p. 21
7. Adviesrapport ‘Windpark Van Pallandtpolder’ (1991)

Agrarisch ondernemers Huibert Groeneveld, Remco Wesdorp en Martijn Groenendijk werken sinds begin 2021 aan de realisatie van een proeftuin in de Van Pallandtpolder in Middelharnis. Deze proeftuin staat volledig in het teken van duurzaamheid en innovatie in de landbouwsector. 

Op woensdag 9 juni 2020 vond de officiële kick-off plaats van dit vernieuwende project, in aanwezigheid van vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid.

Website

De start van de proeftuin werd tijdens de kick-off extra kracht bijgezet door een ludieke lancering van de nieuwe website. De initiatiefnemers ‘knipten’ met een tractor het lint door dat werd vastgehouden door wethouder Tea Both en projectleider vanuit de gemeente Goeree-Overflakkee, Carolien Kranse. Daarbij werd het adres van de website zichtbaar: www.proeftuinpallandt.nl(externe link). Een trotse Martijn Groenendijk: “Ik nodig iedereen uit om een kijkje te nemen op onze website. Hier kun je de ontwikkeling van de proeftuin op de voet volgen: wat we doen én hoe we dat doen. Dat is belangrijk, want dit project is bedoeld om kennis te vergaren, maar vooral ook te delen!”

Groeneveld, Wesdorp en Groenendijk zijn gedreven om - naast hun normale bedrijfsvoering - met de proeftuin aan de slag te gaan. “De agrarische sector staat voor enorme uitdagingen, ondernemers worden door wet- en regelgeving uitgedaagd en gedwongen om hun bedrijfsvoering aan te passen. Duurzame innovatie is in onze visie de sleutel, daar gaan we met de proeftuin concreet mee aan de slag”, aldus Groenendijk.

Proeftuin

De gemeente heeft met dit project de landbouwgrond van de Van Pallandtpolder ter beschikking gesteld voor initiatieven op het gebied van duurzame, innovatieve landbouw. Wethouder Tea Both: “We hechten grote waarde aan een toekomstbestendige landbouwsector. Ik vind het prachtig om te zien met hoeveel passie ondernemers Groeneveld, Wesdorp en Groenendijk in de afgelopen maanden aan de slag gegaan zijn met de proeftuin. Het project dient ook als inspiratie en voorbeeld voor landbouwbedrijven in Nederland die om willen schakelen naar duurzame landbouw. Op deze manier kan er een belangrijke bijdrage geleverd worden aan het verbeteren van de wereld om ons heen!”

Klankbordgroep

Op 9 juni 2020 kwam de klankbordgroep Proeftuin van Pallandtpolder voor het eerst bij elkaar. Deze klankbordgroep bestaat uit specialisten op het gebied van duurzame en innovatieve landbouw, een financieel specialist én een vertegenwoordiger van het onderwijs. De groep heeft als doel om met de proeftuin ondernemers te inspireren en vraagbaak te zijn. Ook worden resultaten en leerervaringen die de ondernemers opdoen actief gedeeld, om zo de in de Proeftuin van Pallandtpolder opgedane kennis uit te rollen binnen de agrarische sector. In deze klankbordgroep komt het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid samen. Jacob Struik van TTW in Oude-Tonge en lid van de klankbordgroep: “Dit project geeft de mogelijkheid om een versnelling van de innovatie in de landbouwsector te realiseren. De gemeente biedt met dit project de kans om duurzaam te vernieuwen, die kans pakken ze als ondernemers met beide handen aan!”

Maak het mee!

Wie nu langs de Van Pallandtpolder rijdt of loopt, ziet dat de gewassen en de bloemen aan de rand van de akker volop groeien. Martijn Groenendijk: “Nu wordt het écht zichtbaar waar we vanaf de winter hard aan gewerkt hebben. We gebruikten de wintermaanden onder meer om het teeltplan verder uit te werken, de grond te bewerken en (natuurlijk) te bemesten en de contacten met onderwijs en natuur te versterken.” Met het onderwijs zijn concrete afspraken gemaakt, onder meer met de nieuwe Beroepscampus. Vanaf volgend leerjaar wordt de Proeftuin van Pallandtpolder actief ingepast in het lesprogramma van VMBO-Groen, MBO-groen en RGO (Havo/VWO). Op HBO- en WO-niveau wordt de Proeftuin nu al als stage- en afstudeeropdracht gebruikt.

U kunt de duurzame innovaties in de Proeftuin van Pallandtpolder van dichtbij meemaken! De ondernemers laten de komende drie jaar graag zien waar zij mee bezig zijn. Dit doen zij door onder meer evenementen te organiseren en informatieborden te plaatsen bij de akkers met gewassen. De nieuwe website is hier ook een mooi hulpmiddel bij.

Educatievelden

De Proeftuin Van Pallandtpolder staat voor kennis verkrijgen en delen. Voor het onderwijs is er volop ruimte om te ontdekken wat strokenteelt in combinatie met organische bemesting en stikstofbindende gewassen voor effect heeft op de natuur én de bedrijfsvoering. Daarnaast wordt 10% van het akkeroppervlak ingericht voor natuurontwikkeling. De samenwerking met de RGO Beroepscampus, RGO Julianaweg en Lentiz mbo biedt leerlingen en studenten de kans om mee te denken in het ontwerpen van de natuurontwikkeling en door proefvelden aan te leggen antwoorden te vinden op vraagstukken die spelen binnen de diverse teelten.

Kennismaken met de Proeftuin

Met trots laat ik u via bijgevoegde flyer kennismaken met de Proeftuin van Pallandpolder op Goeree-Overflakkee.

In toekomst voor den de Proeftuin Van Pallandtpolder werken we aan een duurzame agrarische sector 

Voor de gemeente Goeree-Overflakkee is de agrarische sector van grote waarde. En die sector staat voor enorme uitdagingen. Onderwerpen als duurzaamheid, innovatie en biodiversiteit zijn daarom belangrijk voor de toekomst van de agrarische sector In de Proeftuin bieden wij de ruimte om hiermee te experimenteren. Met als doel een vorm van landbouw te vinden die past bij de landelijke opgaven én die praktisch uitvoerbaar en betaalbaar is.

In de Proeftuin Van Pallandtpolder werken agrariërs, onderwijs en gemeente samen 

Door samen te werken kunnen nieuwe ideeën direct in de praktijk worden getest. De leerlingen en studenten zijn immers de boeren van de toekomst. 

Samen met deskundigen en vrijwilligers wordt veel werk verzet 

In de Proeftuin is veel aandacht voor biodiversiteit en duurzaam bodembeheer. Tussen de stroken landbouwgrond vind je natuurstroken, bloemenranden en een wintervoedselveld. Vrijwilligers helpen om de effecten op insecten, akkervogels en inheemse kruiden te monitoren.

De Proeftuin Van Pallandtpolder is een pilot voor de agrarische sector in Nederland 

De gemeente is er trots op dat de ondernemers van de Van Pallandtpolder deelnemen aan de Pilot Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Ook zijn ze actief in de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL). Zo zetten zij de agrarische sector van Goeree-Overflakkee op een positieve manier op de kaart.

Ik hoop dat u net zo enthousiast en geïnspireerd raakt als ik.

Tea Both-Verhoeven, wethouder duurzaamheid en innovatie, juni 2022

Meer informatie

Wilt u de ontwikkelingen in de Proeftuin Van Pallandtpolder volgen? Kijk dan op @proeftuinpallandt op Facebook, Instagram en Twitter.

Meer informatie vindt u op de website https://proeftuinpallandt.nl/(externe link).

Heeft u een specifieke vraag aan de gemeente? Neem dan contact op met de gemeentelijk projectleider, Carolien Kranse. Zij is telefonisch bereikbaar op 0187 475 376 of via de mail c.kranse@goeree-overflakkee.nl.
 

De Van Pallandtpolder bij Middelharnis op het eiland Goeree-Overflakkee: dé plaats waar vernieuwende landbouw, natuur, recreatie en onderwijs samenkomen. Partijen werken in deze proeftuin samen aan een duurzame toekomst.

De looptijd van het project 'Proeftuin Van Pallandtpolder' (hierna: de proeftuin) is van januari 2021 tot en met december 2023. In dit artikel worden de doelstellingen, ambities en resultaten beschreven van de proeftuin, uitgiftedatum januari 2022.

Ambitie

Het is de ambitie van de gemeente, de ondernemers en betrokken partijen om met deze proeftuin bij te dragen aan een duurzame toekomst voor de agrarische sector. De proeftuin past uitstekend bij de ambitie van Goeree-Overflakkee om koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid en innovatie.

Waarom deze proeftuin?

De agrarische sector staat voor enorme uitdagingen, onder meer door wet- en regelgeving. Via een nieuw concept van natuurinclusieve landbouw, in combinatie met kringlooplandbouw, wordt gestreefd naar een vorm van landbouw die beter past bij de landelijke opgaven en die tevens praktisch uitvoerbaar en betaalbaar is.

Duurzaam Bodembeheer

Strokenteelt

In de proeftuin worden meerdere gewassen in stroken naast elkaar geteeld. De verscheidenheid aan gewassen gaat hiermee omhoog. Doordat er afwisseling is in gewassoorten, kunnen ziekten en plagen zich minder snel verspreiden. Hierdoor zijn er ook minder gewasbeschermingsmiddelen nodig en dat is goed voor de natuur.

Verhogen van het organische-stofgehalte

Door het telen van een hoog aantal maaigewassen, waaronder tarwe, grasklaver, veldbonen en groenbemesters, wordt op een natuurlijke manier het organische stofgehalte verhoogt. Organische stof is cruciaal voor een vruchtbare bodem, zo houdt het water en mineralen vast.

Telen van stikstofbindende gewassen

Het telen van vlinderbloemigen, waaronder grasklaver en veldbo­nen, dringt het gebruik van stikstofbemesting in het volggewas terug. Vlinderbloemigen zijn in staat om stikstof te binden uit de lucht en dit vervolgens vast te leggen in de bodem. Daarnaast bevatten deze planten veel eiwit. Het resultaat - gebonden
stikstof - is een essentiële grondstof voor het gewas dat het volgende jaar geteeld wordt. Hierdoor hoeft er minder kunstmest gebruikt te worden.

Niet-kerende grondbewerking 

Er wordt in de proeftuin oppervlakkiger geploegd of niet-kerende grondbewerking toegepast. Daardoor verbetert het bodem­ leven. Daarnaast bestaat jaarlijks minimaal 70% van de oppervlakte uit meerdere gewassen en/of gewas­resten. Na de oogst van de gewassen worden mengsels van groenbemesters ingezaaid. Dit heeft meerdere positieve effecten. Zo wordt koolstof vastgelegd in de bodem en het beschikbare water benut. Ook wordt hiermee de biodiversiteit verhoogd, de uitspoeling van voedingsstoffen tegengegaan en de bodemvrucht­baarheid verbeterd.

Kringlooplandbouw
 

Lokale teelt ruw- en krachtvoer voor de veehouderij

Een deel van de geteelde gewassen (grasklaver en veldbonen) wordt ingezet als voer voor het melkvee. Hierdoor hoeft er minder soja geïmporteerd te worden van buiten Europa.

Gebruik dierlijke meststoffen (lokale kringloop)

Er ontstaat een lokale kringloop door het gebruik van organische mest van het melkveebedrijf en de inzet van natuurmaaisel uit het omliggende gebied als voeding voor de akkerbouwgewassen.

Reductie van kunstmeststoffen 

Door zoveel mogelijk organisch te bemesten brengen we het ge­bruik van kunstmeststoffen terug. Dit gebeurt met behulp van een regionale kringloop van meststoffen, de inzet van biostimulanten, bladmeststoffen en de teelt van vlinderbloemige gewassen. Onder biostimulanten wordt verstaan: producten die effect heb­ben op de groei en de weerstand van planten, met als gevolg een lagere plaag- en ziektedruk in gewassen en een hogere opbrengst.

Natuur inclusieve landbouw

Natuurstroken, bloemenranden, wintervoedselveld

De natuur heeft een belangrijke plaats in de proeftuin. De aanleg van natuurstroken, bloemenranden en een wintervoedselveld verhoogt de biodiversiteit en de rijkdom aan planten en dieren. Deze ontwikkeling wordt nauwlettend gevolgd, door het monitoren van insecten, vogels en inheemse kruiden.

Reductie gewasbeschermingsmiddelen 

In de proeftuin wordt het gebruik van gewasbeschermingsmid­delen binnen zes jaar teruggebracht. Het doel is om 75% minder insecticiden, 25% minder fungiciden en 10% minder herbiciden te gebruiken. Door het inzaaien van bloemenranden en kruidenrijke hooilanden wordt de komst van natuurlijke vijanden van de schade­lijke insecten gestimuleerd. Binnen de proeftuin van Pallandt kijken we hoe strokenteelt invloed heeft op de weerbaarheid van de gewassen. Afwisselend met de natuur inrichting verwachten we dat de kans op ziekten en plagen kleiner wordt.

Duurzame energie uit hernieuwbare bronnen 

Bokashi

In samenwerking met het Waterschap is de ambitie ontstaan om een bokashi-pilot te starten in de Proeftuin. Bokashi is Japans voor 'goed gefermenteerd organisch materiaal'. Het Waterschap wordt de leverancier van natuurmaaisel uit de regio. Dit maaisel dient als grondstof voor het maken van bokashi: een bodem-verbeteraar die wordt ingezet in de Proeftuin. Met dit proces wordt organisch materiaal omgezet tot voeding voor het bodemleven.

Innovatie

Inzet van een Beslissings Ondersteunende Systeem (BOS)

Een Beslissings Ondersteunende Systeem (BOS) is een systeem dat een teler handvatten biedt in zijn bedrijfsvoering. Dit innovatieve systeem geeft met behulp van sensoren tijdig advies voor toepassingen zoals gewasbescherming, plaagbestrijding, bemesting of irrigatie.

Deelname aan de pilot Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

Binnen de GLB-pilot worden er de komende jaren in de proeftuin verschillende onderzoeken uitgevoerd op gebied van biodiversiteit, bodemkwaliteit en het terugdringen van gewasbeschermingsmiddelen. 

Kennis delen 

Partners  

Het delen van kennis staat centraal in de ontwikkeling van de proef­tuin. Er zijn veel organisaties betrokken bij dit project: gemeente Goeree-Overflakkee, ,Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL), Land- en Tuinbouw Organisatie Noord, Natuur en Landschap Goeree-Overflakkee (NLGO), Sovon Vogelonderzoek Nederland, Louis Bolk Instituut CZAV, Van Iperen en Appsforagri.

Onderwijs

Er wordt in de proeftuin intensief samengewerkt met het onderwijs: lokaal met de RGO Middelharnis en MBO Lentiz en nationaal met HAS Hogeschool Dronten en Den Bosch. Op het Proefveld Educatie doen de leerlingen van de RGO en het MBO praktijkervaring op.

Polderbeleving voor iedereen

De proeftuin is een plaats waar inwoners en bezoekers met behulp van recreatieve verbindingen wandelend of fietsend kunnen genieten van de natuur en de gewassen. Door middel van infor­matieborden en presentaties kunnen zij voorlichting krijgen over de activiteiten en onderzoeken in de proeftuin. Op termijn zijn de producten uit de Van Pallandtpolder ook op locatie te koop. Op deze manier wordt de proeftuin beleefbaar voor iedereen!

Downloaden:

Klik op flyer Proeftuin Van Pallandtpolder(externe link) om deze te bekijken.

De Proeftuin Van Pallandtpolder is naast een plek waar gewerkt wordt aan innovatieve landbouw en onderwijs, ook een prachtige plek om langs te fietsen of te wandelen. Daarom worden er nu twee nieuwe verbindingen gemaakt. Aan de noordkant van de polder wordt een brug gelegd die de Kadeweg verbindt met het Van Pallandtpad. Aan de oostkant halen we het hek weg en wordt de Kadeweg aangesloten op het Van Pallandtpad. Hierdoor wordt het mogelijk om heerlijk te wandelen of fietsen rondom de proeftuin. 

Wanneer zijn de werkzaamheden? 

De werkzaamheden worden uitgevoerd door de GKB Groep uit Barendrecht. De werkzaamheden starten half november. Het plaatsen van de brug en het aanbrengen van het asfalt zal ongeveer 3 weken duren. 

Hergebruikte materialen 

De werkzaamheden willen we graag duurzaam uitvoeren. De fiets/ voetgangersbrug bestaat daarom uit hergebruikte materialen. Voor de leuning wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van oude kachelbuizen uit de tuinbouw. De houten planken op de brug zijn van duurzaam hout en gaan 25 jaar mee. 

Samenwerking Provincie Zuid-Holland 

De realisatie van de recreatieroute is een samenwerking tussen de gemeente Goeree-Overflakkee en de Provincie Zuid-Holland. De provincie draagt bij omdat de proeftuin en de nieuwe recreatieve verbindingen bijdragen aan thema’s als:

• Verduurzamen van de landbouw;
• Vergroten van de biodiversiteit;
• Versterken van natuur en landschap;
• Het gezonder maken van de leefomgeving.