9 Finse geschenkwoningen in Nieuwe-Tonge aangewezen om Rijksmonument te worden

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 slaat het noodlot toe: springtij, in combinatie met een zeer krachtige storm, veroorzaakt grote rampspoed in Zeeland, op de Zuid-Hollandse eilanden en in West-Brabant. Diezelfde dag komt er nog een tweede vloed overheen. De ramp kost 1836 mensen en tienduizenden dieren het leven. Veel mensen raken dakloos. Water en wind hebben vele boerderijen en woningen geheel vernietigd of zwaar beschadigd.

Internationale solidariteit

Grote nationale en internationale hulpacties komen op gang. Noord-Europese landen (Noorwegen, Denemarken, Zweden, Finland), Oostenrijk en Frankrijk schieten ook te hulp en doneren 850 ‘geschenkwoningen’ aan de bewoners van de getroffen gebieden. Deze prefab-woningen van hout zijn goed geïsoleerd en bovendien van hoge kwaliteit. De woningen zijn in de schenkende landen ontworpen en geprefabriceerd. Ze hebben allemaal een bij deze landen passende karakteristieke bouwstijl. Nadat de huizen als bouwpakketten naar Nederland werden getransporteerd, zijn ze in de getroffen gebieden opgebouwd en toegewezen aan de zwaarst getroffenen van de ramp. 

Rijksmonumentale status

De aanwijzing van in totaal 45 geschenkwoningen in de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant, aangevuld met een door boeren uit Noord-Holland geschonken dorpshuis, doet recht aan het nationale belang van deze bijzondere woningen en geeft erkenning aan de grote waarde die ook in de regio aan de geschenkwoningen wordt toegekend. De aanwijzing genereert aandacht voor verleden, heden en toekomst van het grotere verhaal van de Watersnoodramp, de internationale solidariteit en hulp na natuurrampen.

Minister Gouke Moes: “Deze woningen zijn een bijzonder en zichtbaar voorbeeld van gedeelde geschiedenis. Het is heel belangrijk om dat goed te bewaren. Ze zijn niet alleen de stille getuigen van het grote leed na de Watersnoodramp in 1953, maar herinneren ons ook aan de steun die we ontvingen van onze buurlanden. Ik vind het heel waardevol dat deze 45 geschenkwoningen nu rijksmonumentenstatus kunnen krijgen.” 

Procedure

De gedeputeerden Cultuur van de betreffende provincies hebben hiertoe gezamenlijk het initiatief genomen. De toenmalig staatssecretaris van OCW, Gunay Uslu, heeft hun oproep ter harte genomen en dit leidde tot het ‘Aanwijzingsprogramma Geschenkwoningen 1953’. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zal dit programma uitvoeren namens de Minister van OCW.

Gemeenten kunnen nog advies geven ten aanzien van de aanwijzing en belanghebbenden kunnen een zienswijze indienen en bezwaar maken. Daarna wordt het besluit definitief, maar belanghebbenden kunnen ook nog in beroep gaan. Na ongeveer een half jaar kunnen alle geschenkwoningen zijn ingeschreven in het rijksmonumentenregister en daarmee voor 100% rijksmonument zijn.

Wethouder Daan Markwat: “De 9 Finse geschenkwoningen in Nieuwe-Tonge zijn bijzondere gebouwen. Ik ben dan ook erg blij dat ze aangewezen worden als Rijksmonument. Daarmee erkennen we de internationale solidariteit die in 1953 onze gemeenschap steun bood. Deze woningen zijn stille getuigen van herstel en hoop en verdienen het om zorgvuldig bewaard te worden.”